'Οικονομικότερη' σκακιστική γραφή

Η FIDE αναγνωρίζει για τα τουρνουά και τα ματς της μόνο ένα σύστημα σημειογραφίας, το Αλγεβρικό Σύστημα, και συνιστά τη χρήση αυτής της ενιαίας σκακιστικής σημειογραφίας και για τα σκακιστικά βιβλία και περιοδικά. Παρτιδόφυλλα που χρησιμοποιούν σύστημα σημειογραφίας διαφορετικό από το αλγεβρικό δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως αποδεικτικά στοιχεία στις περιστάσεις όπου συνήθως απαιτείται το παρτιδόφυλλο για τέτοιο σκοπό. Διαιτητής που διαπιστώνει ότι κάποιος παίκτης χρησιμοποιεί σύστημα σημειογραφίας διαφορετικό από το Αλγεβρικό Σύστημα, θα πρέπει να προειδοποιεί αυτόν τον παίκτη γι' αυτή την απαίτηση. (Κανονισμοί FIDE)

Σύμφωνα με την παραπάνω παράγραφο ένας παίκτης μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα άλλο σύστημα σημειογραφίας αλλά δεν μπορεί να το επικαλεστεί σαν αποδεικτικό στοιχείο στις περιπτώσεις που απαιτείται.

Στη γραφή των κινήσεων είναι γνωστή η μονοσήμαντη αντιστοιχία ενός τετραγώνου από τα 64 με το συνδυασμό ενός γράμματος και ενός αριθμού:

a8

b8

c8

d8

e8

f8

g8

h8

a7

b7

c7

d7

e7

f7

g7

h7

a6

b6

c6

d6

e6

f6

g6

h6

a5

b5

c5

d5

e5

f5

g5

h5

a4

b4

c4

d4

e4

f4

g4

h4

a3

b3

c3

d3

e3

f3

g3

h3

a2

b2

c2

d2

e2

f2

g2

h2

a1

b1

c1

d1

e1

f1

g1

h1

Κάθε κίνηση μπορεί να περιγραφεί γράφοντας το τετράγωνο αναχώρησης και άφιξης (ισχύει και στο ροκέ και στην προαγωγή πιονιού όπως περιγράφονται παρακάτω). Επειδή όμως αυτός ο τρόπος δεν είναι οικονομικός και γιατί αν είναι γνωστό το κομμάτι και το τετράγωνο άφιξης τότε προσδιορίζεται περίπου κατά 96% η κίνηση, γιαυτό καθιερώθηκε η σκακιστική γραφή ως εξής:

α) Η κίνηση κάθε κομματιού γράφεται με το αρχικό γράμμα (αγγλικά P, N, B, R, Q, K) του ονόματος του συγκεκριμένου κομματιού (εφόσον δεν είναι πιόνι) και το τετράγωνο άφιξης.

β) Αν υπάρχουν δύο ίδια κομμάτια που μπορούν να κινηθούν στο ίδιο τετράγωνο, πριν το τετράγωνο άφιξης γράφεται:
1) η κάθετη του τετραγώνου αναχώρησης, διαφορετικά αν δεν διευκρινίζεται η κίνηση
2) η οριζόντια του τετραγώνου αναχώρησης, διαφορετικά αν δεν διευκρινίζεται η κίνηση
3) το τετράγωνο αναχώρησης

Όταν ένα πιόνι κόβει γράφεται πριν το τετράγωνο άφιξης η κάθετη του τετραγώνου αναχώρησης. Στην προαγωγή μετά το τετράγωνο άφιξης γράφεται το αρχικό γράμμα του κομματιού στο οποίο προάγεται το πιόνι. Το μικρό ροκέ συμβολίζεται με Ο-Ο και το μεγάλο ροκέ με Ο-Ο-Ο.

Παράδειγμα παρτίδας:

1997.5.11 Computer Deep Blue - Kasparov, Garry (2785)

1 e4 c6 2 d4 d5 3 Nc3 de4 4 Ne4 Nd7 5 Ng5 Ngf6
6 Bd3 e6 7 N1f3 h6 8 Ne6 Qe7 9 O-O fe6 10 Bg6 Kd8
11 Bf4 b5 12 a4 Bb7 13 Re1 Nd5 14 Bg3 Kc8 15 ab5 cb5
16 Qd3 Bc6 17 Bf5 ef5 18 Re7 Be7 19 c4 1-0

Αν στον προηγούμενο τρόπο δεν γίνεται διάκριση μεταξύ πιονιών και κομματιών και δεν γράφεται το αρχικό γράμμα του κομματιού τότε η παραπάνω παρτίδα γράφεται:

1 e4 cc6 2 d4 d5 3 bc3 e4 4 e4 bd7 5 eg5 gf6
6 fd3 e6 7 g1f3 h6 8 e6 de7 9 h1 fe6 10 g6 8d8
11 f4 b5 12 a4 b7 13 f1e1 d5 14 fg3 dc8 15 b5 b5
16 dd3 c6 17 gf5 f5 18 e7 fe7 19 cc4 1-0

Στο κλασσικό σκάκι το ροκέ θα μπορούσε να περιγραφεί με το τετράγωνο αναχώρησης και άφιξης της κίνησης του βασιλιά αλλά αυτό δεν κάνει πάντα σαφή την κίνηση στο σκάκι με τυχαία αρχική θέση. Γι αυτόν το λόγο το ροκέ γράφεται σαν να κόβει ο βασιλιάς τον πύργο του με τον οποίο γίνεται το ροκέ. Έτσι το ροκέ σε συντομία γράφεται με το τετράγωνο που βρίσκεται ο πύργος με τον οποίο γίνεται ροκέ.

Η προαγωγή του πιονιού σε βασίλισσα δεν αλλάζει σε κάτι τη βασική γραφή αρχικού και τελικού τετραγώνου. Αν γίνεται προαγωγή σε κάτι άλλο τότε γράφεται το αντίστοιχο τετράγωνο άφιξης που δεν είναι το πραγματικό. Καθορίζεται για λόγους συμμετρίας (λευκού και μαύρου πιονιού) και για να είναι σκακιστική η κίνηση (δηλ. διαγώνια, ευθεία ή ίππου) ως εξής: Για προαγωγή πιονιού σε R, B, N τετράγωνο άφιξης θεωρούμε αντίστοιχα 1, 2, 3 τετράγωνα προς τα πίσω από εκεί που βρίσκεται το πιόνι ενώ αν κόβει από εκεί που προάγεται. Oι 12 πιθανές κινήσεις που θα μπορούσε να έχει ένα πιόνι προαγόμενο θα γραφόταν σε συντομία ως εξής:

Λευκό πιόνι στο b7:

Προαγωγή στο a8

Προαγωγή στο b8

Προαγωγή στο c8

ba8Q

ba8R

ba8B

ba8N

b8Q

b8R

b8B

b8N

bc8Q

bc8R

bc8B

bc8N

a8

a7

a6

a5

b8

b6

b5

b4

c8

c7

c6

c5

Μαύρο πιόνι στο b2:

Προαγωγή στο a1

Προαγωγή στο b1

Προαγωγή στο c1

ba1Q

ba1R

ba1B

ba1N

b1Q

b1R

b1B

b1N

bc1Q

bc1R

bc1B

bc1N

a1

a2

a3

a4

b1

b3

b4

b5

c1

c2

c3

c4

Επιπλέον στον προηγούμενο τρόπο γραφής των κινήσεων αν θεωρείται προκαθορισμένη η σειρά προτεραιότητας μετάβασης των κομματιών στο τετράγωνο άφιξης, για να μην επαναλαμβάνονται οι διευκρινίσεις σε κάθε κίνηση η αξία των πεσσών P, N, B, R, Q, K, τη συνηθέστερη στα κοψίματα και γενικά στις μετακινήσεις σε ελεγχόμενα τετράγωνα από την αντίπαλη παράταξη, τότε η παραπάνω παρτίδα γράφεται:

1 e4 c6 2 d4 d5 3 bc3 e4 4 e4 d7 5 g5 gf6
6 d3 e6 7 1f3 h6 8 e6 de7 9 h1 e6 10 g6 8d8
11 f4 b5 12 a4 b7 13 1e1 d5 14 fg3 dc8 15 b5 b5
16 dd3 c6 17 f5 f5 18 e7 fe7 19 c4 1-0

Στις πρώτες 20 κινήσεις μιας παρτίδας η οικονομία σε σχέση με τον τρόπο της κλασσικής σκακιστικής γραφής είναι 10% και από εκεί και πέρα μπορεί να είναι και μέχρι 20%. Σε 100 τυχαίες κινήσεις για τους τρεις παραπάνω τρόπους προκύπτει ο παρακάτω πίνακας σύγκρισης:

Χαρακτήρες ανά κίνηση

2

3

4

Μέσος όρος χαρακτήρων ανά κίνηση

Με αρχικό σύμβολο κομματιού

20

76

4

(2*20+3*76+4*4)/100=284/100=2.84

Χωρίς αρχικό σύμβολο κομματιού

55

44

1

(2*55+3*44+1*4)/100=245/100=2.46

Χωρίς αρχικό σύμβολο κομματιού
με προκαθορισμένη προτεραιότητα

77

23

0

(2*77+3*23+0*4)/100=213/100=2.13

Οι λόγοι για τους οποίους προτείνεται μια ελαφρώς διαφορετική γραφή από τη κλασσική σκακιστική γραφή είναι γιατί είναι "πιο διεθνής" αφού δεν χρησιμοποιεί σύμβολα για τα κομμάτια, η διαχείριση του κειμένου για εκτυπώσεις ή για τα σκακιστικά προγράμματα είναι ευκολότερη, ο παίκτης διαβάζει ή γράφει λιγότερο κερδίζοντας ευκρίνεια και χρόνο.